قربانی در زمان ساسانیان
رسم قربانی که از زمان مادها و مطمئنا پیش از آن وجود داشته در دوره ساسانی به اوج رسید. در کتیبه شاپور یکم در کعبه زرتشت چنین آمده است که وی به یمن پیروزی‌هایش آتشکده‌هایی را احداث کرد و هزار گوسفندِ یک ساله از محل اضافه درآمد به این آتشکده‌ها اختصاص داد و مقرر کرد روزانه گوسفندی را برای روان هر یک از پادشاهان گذشته و پادشاه حاضر و خانواده او و دیگر سران حکومتی قربانی شود[1].
به گفته دوشن گیمن «الیزه Elise تاریخدان می‌نویسد، که یزدگرد دوم پیروزی خود را بر اقوام مجاور با قربانی کردن چندین گاو و بز پر مو بر مجمر آتش جشن گرفت. موارد مشابهی در تکه‌های Acta Sanctorum یافت می‌شود»[2].
نویسنده وقایع نامه آربلا نیز درباره تقدیم قربانی به پیشگاه خورشید گوید: «در چنین روزگاری برای خورشید که مخلوق خدای آدمیان است، قربانیان و هدیه‌ها آورده می‌شد»[3].
در کتاب «هیستوریا آگوستا» آمده است که: «هنگامی که او (یعنی اورلیَنانوس قبل از جلوس به سلطنت) به سفارت به نزد ساسانیان رفته بود، یک بشقاب مخصوص مراسم قربانی به او هدیه دادند، از آن نوعی که معمول پادشاهان ایران بود که هدیه بدهند، و بر آن شمایلی از خدای آفتاب بود»[4].
پروکوپیوس نیز گوید «پس از آن خسرو به «سلوکیه» که شهرى است در کنار دریا و صد و سى «استاد» تا انطاکیه فاصله دارد رفت و در آنجا بىآنکه آسیبى به رومیان وارد آورد، خود به تنهائى در آب دریا آبتنى کرد و پس از تقدیم قربانىهاى متعدد به پیشگاه آفتاب و خدایان دیگر مراجعت کرد»[5].
همچنین گوید: «خسرو نخست به «دافن» که یکى از روستاهاى نزدیک انطاکیه است رفت و چشمههاى آب و بیشههاى مصفا و خرم آنجا را که واقعا دیدنى است تماشا کرد و پس از گذراندن قربانى به افتخار خدایان از آنجا برگشت»[6].
[1]- عریان، سعید، 1392، رهنمای کتیبه‌های ایرانی میانه پهلوی-پارتی، ص72-73، بند 17-29.
[2]- دوشن گیمن، ژاک، 1385، دین ایران باستان، ترجمه رویا منجم، ص 146.
[3]- تذکره اربیل، 1390، ترجمه محمود فاضلی بیرجندی، ص 104.
[4]- سودآور، ابوالعلا، 1383، فرّه ایزدی در آیین پادشاهی ایران باستان، ص 125.
[5]- پروکوپیوس، 1365، جنگ های ایران و روم، ترجمه محمد سعیدی، ص 152.
[6]-همان.
